Kas iskelet sisteminin gelişmesinden vücut direncinin artmasına kadar sayısız faydaları olan spor, ancak doğru uygulandığında etkili sonuçlar doğuruyor. Bu konuda çok fazla yanlış bilginin de bulunduğuna işaret eden Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Gökhan Meriç, bunlardan birinin de aşırı spor yapmaya bağlı eklemlerde kıkırdak aşınması ve kireçlenmesinin daha hızlı olacağına dair toplumsal kanı olduğunu hatırlattı. Peki, bu bilgi ne kadar doğru?
Kıkırdak aşınması,özellikle 60 yaş üstü kişilerde, ailesinde kıkırdak aşınması veya kireçlenme olanlarda ya da herhangi bir nedenle eklem cerrahisi geçirenlerde daha sık rastlanan bir sorun. Ancak bazı yanlış davranışlar nedeniyle her yaş grubunda ortaya çıkabiliyor. Özellikle spor yaparken yapılan hatalarda. Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Gökhan Meriç, spor yaparken vücudun aşırı zorlamasına izin vermemek için mutlaka öncesinde ısınma ve germe egzersizleri yaparak olası eklem ve kas dokusu zedelenmelerinin önlenebileceğini söyledi.
UZUN SÜRELİ KOŞUCULARLA AŞINMA DAHA AZ
Bu noktada fazla spor yapmanın da bu sorunların ortaya çıkmasına neden olabileceğine dair yaygın kanıya dikkat çeken Yeditepe Üniversitesi Koşuyolu Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Gökhan Meriç, 675 maraton koşucusunun 20 yıl boyunca takip edildiği bir çalışmada bunun tam tersinin ortaya konduğunu söyledi. Konuyla ilgili şunları anlattı: “Maraton koşucuları haftada 50 km’den fazla koşmasına karşın bu kişilerin diz ve kalça eklemlerinde kıkırdak aşınması yani kireçlenmenin normal insanlardan daha düşük olduğu gösterilmiştir, Koşma sırasında dizlere vücut ağırlığının sekiz katı kadar, kalçaya vücut ağırlığının beş katı kadar yük biner. Uzun süreli yüklenmeden dolayı kıkırdak hasarı gelişebileceği düşünülse de ancak maraton koşucularında veya uzun süreli koşan kişilerde gerçekten bu tip bir hasarlanmanın gelişmediği ortaya kondu.”
Kurallarına uyarak limitleri zorlamadan yapılan spor aktivitesinin eklemlere ekstra faydası olduğunu söyleyen Doç. Dr. Gökhan Meriç, “Koşma veya uzun süreli yürüyüş gibi aktiviteler kemiklerin mineral yükünde artış sağlamaktadır. Koşucuların eklem sıvılarının incelendiğinde anti inflamatuar etkisi (ağrı kesici)normal kişilere göre daha fazla bulunduğu gösterilmiştir” diye konuştu.
ÖNEMLİ OLAN DİZE BİNEN YÜKÜ AZALTMAK
Bu sonucun nedenleri arasında maraton koşularının zayıf olmasına bağlandığını anlatan Doç. Dr. Gökhan Meriç, “Bu durumda her ne kadar yüklenme artsa da kilo fazlası olmadığı için yüklenmenin de çok ciddi oranda gerçekleşmemesi nedeniyle hasar yaşanmıyor” dedi. Çarpma darbe ve yüklenmenin çok daha fazla olabileceği futbol, güreş ağırlık kaldırma tenis gibi sporlarda tekrarlayan darbeye bağlı kıkırdakların, menüsküs ve bağlarda hasarlanmanın gelişebildiğinin gösterildiğini söyledi.
SPOR KAS KİTLESİNİ ARTIRIYOR
Menüsküs yırtığı, çapraz bağ yaralanması gibi eklem içi hasarlanmaları olan kişilerde kireçlenmeye gidişin daha hızlı olduğunu söyleyen Doç. Dr. Gökhan Meriç,kişinin yükünü kas dokusunun taşıdığını ve spor kas kitlesini arttırarak ekleme binen yükün azalmasına yarar sağladığını anlattı. “Kas gücümüz ne kadar fazla ise eklemleri binen yük o kadar az olur. Bu nedenle kasları zayıf olan kişilerde eklem hasarlanması kıkırdak hasarı ve eklem içi yaralanmalar daha sık görülür.
ISINMAYI ATLAMA EKLEM HASARINA NEDEN OLUYOR
Spor yaparken önemli olan noktanın gerekli ısınma hareketlerinin yapılması olduğunu belirten Doç. Dr. Gökhan Meriç, “Ani patlayıcı güç gerektiren zumba, hitt gibi yoğun kardiyo egzersizleri yapan kişilerin özellikle egzersiz öncesinde mutlaka ısınma yapmaları ve kaslarını ısıtmaları gerekir. Özellikle Covid-19 pandemi döneminde evde zaman geçirmek adına yapılan online derslerde ve antrenmanlarda yeterli şekilde ısınma hareketleri yapılmayabiliyor. Bu durumda eklem hasarlanmasın daha sık görülüyor” diye konuştu.
AĞRI VARSA BIRAKIN
Aşırı spor aktivitesinde dizlerde ve kalçalarda kireçlenme riskini oluşturabilecek durumlar hakkında şu bilgileri verdi: “Spor yaparken herhangi bir darbe veya ters bir hareket sonrasında eklemlerde şişme, takılma hissi, eklem hareketi ile ses gelmesi ve ağrı oluşursa mutlaka spor aktivitesine ara verilmeli. Ağrı olan bölgeye buz konarak istirahat edilmeli. Eğer ağrı, şişlik gibi şikâyetler bu önlemlere rağmen devam ederse mutlaka bir uzmana danışılmalı.”
